Hoe krijg je vetluis uit de wasmachine?

Vergeet niet de deur van je wasmachine altijd open te laten staan!
Vergeet niet de deur van je wasmachine altijd open te laten staan!

Wat is vetluis in de wasmachine eigenlijk allereerst? Vetluis klinkt heel ernstig, maar het is niets minder dan de wildgroei aan bacteriën die zich ophopen in zeep-, haar- en pluisrestanten die achter zijn gebleven in de wasmachine. Je vindt de ophopingen vaak tussen het rubber van de deur. Ze verspreiden een onwelriekende, muffe lucht, die overslaat op je kleding. Kleding ‘besmet’ met vetluis hoef je niet weg te doen. Volg onze tips op en je hebt nergens meer last van.

Als schone was stinkend uit de wasmachine komt

Heel irritant; je koopt duur wasmiddel en heerlijke A-kwaliteit wasverzachter en dan nog komt de schone was stinkend uit de wasmachine. Zelfs opgedroogd stinkt de was nog. Wat nu? De kans bestaat dat je vetluis in de wasmachine hebt. Geen nood, met de volgende stappen krijg je het gemakkelijk weg.

Zo krijg je vetluis uit de wasmachine weg:

  • Verwijder allereerst zeeprestanten uit de rubbers van je wasmachine met keukenpapier
  • Plaats twee flinke eetlepels soda in de wasmachinetrommel.
  • Draai een lege trommel op de kookwas, dus op 90 graden.
  • Is het programma klaar?
  • Laat de deur dan altijd openstaan van je wasmachine, zo kan vocht verdwijnen en krijgen bacteriën (vetluis) geen kans.

Zo zorg je ervoor dat er niet opnieuw vetluis ontstaat:

    • Laat de deur altijd van je wasmachine altijd op een flinke kier openstaan.
    • Gebruik bij voorkeur vloeibaar wasmiddel; waspoeder lost minder makkelijk op en kan ophopen tussen het rubber.
    • Gebruik nooit teveel wasmiddel, ook dit kan ophopen.
    • Ook geen leuke boodschap; vermijd liever wasverzachter. Wasverzachter is vettig, waardoor vetluis nóg gemakkelijker ontstaat.
    • Geen leuke (noch milieuvriendelijke) boodschap: maar was bij voorkeur op 60 graden.
    • Uit onderzoek is namelijk gebleken dat de was op 30 tot 40 graden wassen slechts 14% (!!) van de aanwezige bacteriën op je kleding doodt (ongeacht de kwaliteit van het wasmiddel). Laat het even tot je doordringen. Want ook bovenkleding als t-shirts bevatten bacteriën, zoals transpiratie bacteriën onder de okselpartij en dergelijke.
    • Op 30 tot 40 graden wassen zorgt ervoor dat er een soort ‘bacteriën-soep’ ontstaat (lees de bron maar eens: welingelichte bronnen).
    • Natuurlijk kun je er wel voor kiezen een korte was op 30 of 40 graden te draaien, maar doe dit echt alleen met kleding wat alleen opgefrist moet worden.
    • Is het programma klaar? Haal dan vrijwel onmiddellijk de trommel leeg en plaats in de droger of hang het op.
    • Wasgoed wat namelijk nog uren in de trommel blijft zitten na het wassen, koelt af en dan kan er opnieuw bacteriëngroei ontstaan.
    • Ook is het slecht voor de balans van de trommel om deze lang met zwaar wasgoed te laten staan.

Herhaal deze stappen iedere 2 weken. Mocht het wasgoed toch weer opnieuw muf ruiken, herhaal dan de genoemde stappen.

Sinds ikzelf ben overgestapt op de 60 graden was en het wasgoed altijd tijdig uit de wasmachine haal én de wasmachinedeur altijd open laat staan, heb ik géén last meer gehad van vies, muf ruikend wasgoed, ook gebruik alleen nog maar zo nu en dan eens wasverzachter.

Lees nog meer wasgoed tips!

Waarvoor werd koper vroeger gebruikt?

 

Ouderwetse koperen ketels uit grootmoeders tijd! Locatie: museum de Hooglanden, foto: S.v.d. Ent
Ouderwetse koperen ketels uit grootmoeders tijd! Locatie: museum de Hooglanden, foto: S.v.d. Ent

Koper. We gebruiken het vaker dan we denken, zo waren onze stuivers natuurlijk van koper (en wat stonken je vingers daarvan). Daarnaast wordt koper in vele bedradingen en elektronica gebruikt. Maar vroeger? Vroeger waren het andere tijden, en werd koper gebruikt voor vele huishoudelijke toepassingen! En wel heel veelzijdig; koper hoorde er écht bij in het ouderwetse huishouden.

Koper in het vroegere, dagelijks leven

Gaan we eeuwen terug in Europa, dan zien we een groot gebruik van koper in huisraad. Zelfs ik kan het me nog herinneren dat sierlijke plantenbakken, met ornamenten van koper gemaakt in de vensterbanken stonden. In de jaren 70 gold het al als ouderwets, maar lang daarvoor absoluut niet.

Koperen warmhoudplaat voor thee van vroeger. Foto SvdEnt (museum de Hoogelanden)
Koperen warmhoudplaat voor de theepot in vroegere tijden. Foto SvdEnt (museum de Hoogelanden)

Het Belgische Dinant vroeger als “koper hoofdstad” van Europa!

De koper hoofdstad van de lage landen was het Belgische Dinant! Wie er wel eens geweest is weet wat een fabuleus gelegen plek dit is aan de oevers van de maasvallei, met de rotswand op de achtergrond. Het bijzondere is dat het Belgische Dinant beroemd was binnen heel Europa om de overweldigende productie van koperen huishoudelijke potten en pannen. Dinant stond echt bekend om de rijke koperambachten en was een belangrijk centrum het vervaardigen van koperen gebruiksvoorwerpen, zoals keukengerei, potten en pannen, maar ook sierlijke, decoratieve items voor thuis. De stad had een lange traditie van koperbewerking en stond wereldwijd bekend om de hoge kwaliteit van zijn koperen producten. Ook emaille producten waren in zwang en werden veelvuldig geproduceerd.

Koperen handgrepen aan oude kastjes.
Koperen handgrepen aan oude kastjes.

Naast potten en pannen, ketels en bloempotten, werd koper gebruikt voor sierlijke handgrepen van kastjes, maar bestonden ouderwetse telefoontoestellen voor een deel uit koper. Dus grepen, onderdelen (pendules) van klokken en wat al niet meer bestond uit koper!

Ouderwetse telefoon voor aan de muur met koper.
Ouderwetse telefoon voor aan de muur met koper.
Oude wandklok met koperen pendule
Oude wandklok met koperen pendule

Spruiten, een Belgische “uitvinding”. Maar wat zijn Brusselse spruitjes?

Dit is een grappig feit, maar de ontwikkeling van spruiten (Brusselse spruiten) ligt bij onze zuiderburen: wie had dát nu kunnen vermoeden! Aan de Belgen hebben we dus deze vrij impopulaire groente te danken. Maar impopulair? Dat is écht zonde. Want spruiten zijn op vele manieren te bereiden en zijn niet alleen uitermate smakelijk, maar daarbij ook nog eens heel gezond!

Wat zijn Brusselse spruitjes eigenlijk?

Het is een mooi verhaal, hoe de Brusselse spruiten zijn ontstaan. In vroegere tijden had vrijwel iedere stad een stadsmuur. Denk maar eens aan historische series: altijd is de stadsmuur van groot belang. Maar buiten die stadsmuren bevonden zich akkerbouwlanden, waar boeren aan het zwoegen waren om de stadsbevolking van voedsel te voorzien.

Brussel in de middeleeuwen

Brussel is gelegen in een heuvelrijk gebied. In het gebied wat Hoog Brussel heette (want hoog gelegen) werden de eerste ‘sprotjes’ (ouderwetse benaming van de spruit) ontwikkeld. De boeren zagen zich namelijk vanaf de 14e eeuw genoodzaakt veel meer voedsel te produceren voor de alsmaar toenemende bevolking van Brussel. Zo ontwikkelden zij de omhoog groeiende spruitenplant, zoals wij die vandaag de dag kennen, waarvan de stam vol met spruiten zit. Spruiten groeien in de winter op het land en zijn hierdoor echte wintergroenten. Spruiten werden een belangrijke voedselbron voor de Brusselse bevolking, als miniatuur koolsoort. Ze zitten boordevol vitaminen en mineralen en bevatten erg veel vitamine C. Spruiten werden ook dankzij de Brusselnaren erg populair in andere Europese landen.

Het verdwijnen van de Brusselse spruitenvelden

De Brusselse spruiten zijn uitermate lang een populaire groentesoort gebleven, totdat Brussel zich steeds meer ging uitbreiden door de eeuwen heen. Natuurlijk verdwenen op een gegeven moment de stadsmuren, waardoor de stad uiteindelijk steeds meer omringende spruitenvelden verslond. Totdat er uiteindelijk rond het begin van 1900 de laatste spruitenvelden verdwenen.

Na de 2e wereldoorlog maakten spruiten lieverlee hun rentree, de groente werd weer gewaardeerd -want door de oorlogsjaren kon men de spruiten niet meer velen. Spruiten raakten weer in zwang en groeide uit tot de populaire groente die zij in landen als Nederland, België en Duitsland zijn.

Bereidingstips

  • Hoe langer je spruitjes kookt, des te slapper en papperiger zij worden, én er gaan veel vitaminen en mineralen verloren.
  • Kook spruiten net iets gaarder dan beetgaar. Bij beetgaar zijn zij nog net iets te bitter.
  • Strooi lekker wat nootmuskaat en een klontje roomboter over de spruiten.
  • Spruiten zijn het lekkerste hartje winter, het liefst als de vorst er overheen is gegaan.
  • Je kunt spruiten lekker roerbakken, heerlijk met kerrie poeder en andere oriëntaalse kruiden! Maak er dan een roerbakgerecht van met aardappeltjes.
  • Spruiten lenen zich ook bij uitstek als groente bij traditionele vleesgerechten als ‘stoofvlees‘.

10 tips tegen een fruitvliegjes plaag!

Kweek geen voedingsbodem voor fruitvliegjes! Lees de tips! Foto: S.v.d.Ent
Kweek geen voedingsbodem voor fruitvliegjes! Lees de tips!

Fruitvliegjes kunnen een behoorlijk irritante plaag vormen in huis, want ze blijven maar komen. Ze hangen rond je eten en verzamelen zich in je keuken, de fruitmand, of de prullenbak. Hoe kom je van ze af? Lees onze 10 tips tegen een fruitvliegjes plaag.

10 x tips fruitvliegjes bestrijden:

  1. Fruitvliegjes val maken. Je kunt zelf een fruitvliegjes val maken door een kopje water met een scheut azijn en afwasmiddel op verschillende ‘hotspots’ in huis neer te zetten. Ze komen op het azijn af, landen er in, en kunnen er vervolgens niet meer uit ontsnappen doordat het water te stroperig is dankzij het afwasmiddel. Zachtjes mengen voor gebruik (zodat er geen schuimkraag ontstaat). Fruitvliegjes vangen is door hun kleine omvang vrij lastig, maar lokken gaat des te beter!
  2. Prullenbak etensresten vrij houden. Koop een rol boterhamzakjes en stop daar kleine etensresten in; fruitschillen, stukje boterham, vleesrestanten etc. Verpak in de boterhamzakjes en gooi het dan pas in de prullenbak. Ontneem fruitvliegjes de kans zich te nestelen/ voor te planten in de prullenbak. Want juist met zomerse temperaturen wordt de prullenbak snel broeierig; heerlijk voor de fruitvlieg!
  3. Sneller prullenbak legen. Heb je last van een fruitvliegjes plaag, dan is het belangrijk om de vuilniszak eigenlijk vrijwel dagelijks om te wisselen. Geef ze geen kans op wat voor minieme voedingsrestjes óf drinkresten dan ook.
  4. Bewaar fruit in de koelkast. Op bananen na kun je bijna alle fruitsoorten in de koelkast bewaren. Doe dit als je echt last hebt van een fruitvliegjes plaag en koop dan maar even geen bananen (want ook daar zijn zij dól op!). Neem de voedingsbron weg voor fruitvliegjes.
  5. Laat geen vaat staan. Haal telkens direct borden en glazen weg als iemand klaar is met eten; je kind wat het boterhammetje net op heeft, of wat dan ook. Want ook kruimels en (bijna) lege glazen betekent voeding voor de fruitvlieg.
  6. Houd de keuken schoon. Veeg je aanrecht na gebruik schoon. Laat gebruikte glazen niet staan, spoel écht alles dagelijks af. Haal ook koffiepads, cups en restanten weg, want zelfs dat is niet veilig voor de fruitvlieg.
  7. Kook je gootsteen uit. Borden in de gootsteen: vaak zit er echt nog wel her en der een etensrestantje. Wedden? Let daar dus op, spoel alles af en plaats in de vaatwasser. Kook vervolgens je gootsteen uit, want zelfs daar kunnen zij eitjes leggen.
  8. Houd de vaatwasser dicht. Ook de vaatwasser is een favoriet plekje voor fruitvliegjes. Er is altijd wel íets te vinden, houd hem daarom echt dicht als je last hebt van fruitvliegjes.
  9. Voorkomen is beter dan genezen. Wie nog géén last heeft van fruitvliegjes wil dat graag zo houden. Let daarom goed op je fruitmand. Want één rotte plek en fruitvliegjes weten feilloos (is onderzocht) jouw huis te vinden; zij ruiken op honderden meters afstand en kunnen feilloos navigeren op geur (onderzocht).
  10. Planten met schimmelend blad. Ook huiskamerplanten kunnen een voedingsbron zijn voor fruitvliegjes. Haal eventueel aangetaste bladen weg, zodat er geen fruitvliegjes op afkomen.

Vergeet ook niet flessen, blikjes, verpakkingen e.d. altijd af te sluiten! Want echt, fruitvliegjes kruipen in iedere fles of openstaande verpakking. Een nachtje een fles wijn open laten staan en er komt de volgende dag een zwerm fruitvliegjes uit. Aandachtspunt dus. Wordt de overlast je echt te veel, dan kun je altijd nog een verdelger aanschaffen in de vorm van een ozon-generator

Ook interessant:

 

De vergeten oplossing voor deurschade: de deurstopper

Ideale deurstopper tegen schade. Foto: S.v.d.Ent
Ideale deurstopper tegen schade. Foto: S.v.d.Ent

Deurstoppers vond je vroeger in vrijwel iedere woning terug: niet zonder reden. De deurstopper werd op zo’n 10 tot 20 cm afstand van de muur geplaatst in de vloer. Met zijn rubberen stootrand zorgde hij ervoor dat de deur nooit contact kon maken met de muur en er op deze manier geen schade aan zowel de deur als de muur kon ontstaan. Tegenwoordig zien we de deurstopper nog maar weinig, terwijl het zo’n ideale oplossing is tegen schade! Tijd dat de deurstopper weer zijn herintrede doet én het goede nieuws is dat je ze gewoon bij de bouwmarkt kunt kopen!

Verschillende deurstoppers voor elk huis

Er zijn een paar verschillende soorten deurstoppers, maar de twee populairste zijn de wig en de rubber. De wig is een eenvoudig, driehoekig stuk rubber of plastic dat je aan de onderkant van de deur plaatst om te voorkomen dat hij beweegt. Het rubber is iets veelzijdiger, want het kan zowel als wig of als traditionele deurstopper worden gebruikt. Het is ook een beetje duurzamer dan de wig. Welk type deurstopper je ook kiest, zorg ervoor dat hij groot genoeg is om de opening aan de onderkant van de deur op te vullen. Je wilt niet dat hij verschuift of eruit valt als je de deur sluit. Dit is een flexibele deurstopper.

Je kunt ook voor de vaste variant kiezen die je op de vloer moet monteren, deze vormt een stootbumper tussen de muur en de deur. Tegenwoordig mooi in RVS met rubber stootrand te koop; zo’n deurontstopper past in principe in iedere woonstijl.

Hoe deuken en krassen in de deur te voorkomen

Het engste aan een deur die niet op zijn plaats zit, is het risico op schade aan een muur of meubelstuk. Daarom is het belangrijk dat je goed oplet waar je de deur plaatst, zodat je niet wordt opgezadeld met een muur vol krassen en deuken door het opengooien van de deur. Lees onderstaande tips om beschadigde muren te voorkomen door je deur terug op zijn plaats te zetten:

  • Als je deur een kozijn heeft, zorg er dan voor dat het kozijn evenwijdig loopt met de muur.
  • Gebruik deurstoppers (wig of rubber) om te voorkomen dat de deur dicht slaan.
  • Gebruik een vast monteerbare deurstopper om elk risico uit te sluiten.
  • Zorg ervoor dat er minstens een centimeter ruimte is tussen de onderkant van de deur en de vloer.

Bekijk hier vele soorten deurstoppers

Wat zijn de tekenen dat je deur uit vorm is?

Er zijn een paar tekenen die erop wijzen dat je deur niet in vorm is. Als de deur niet goed sluit, of te gemakkelijk openzwaait, dan moet de deur waarschijnlijk worden bijgesteld. Je kan ook controleren op deuken en krassen op de muur, die een veel voorkomend neveneffect zijn van een deur die niet in vorm is. Als je veel schade aan je muren ziet, dan is het tijd om correctieve maatregelen te nemen en je deur te repareren.

Wat betekent ‘de hond in de pot vinden’?

Niet de hond in de pot vinden, maar in de bak! Foto: S.v.d.Ent
Niet de hond in de pot vinden, maar in de bak! Foto: S.v.d.Ent

De betekenis van ‘de hond in de pot vinden’, wat een oud spreekwoord is, staat voor net te laat gekomen zijn om mee te eten: al het eten is op. Je vindt daardoor de hond (met zijn kop/ snuit) in de pot, ofwel in de lege pannen die hij aan het uitlikken is. Je vist dus naast het net om nog mee te kunnen eten.

Manieren om dit spreekwoord te gebruiken

Het spreekwoord is nog altijd actueel en kan ook wel eens ‘dreigend’ gebruikt worden: ‘kom je nu snel eten, want anders vind je de hond in de pot’. Met andere woorden, als je nu niet snel komt eten, dan is het op.

Maar ook het enigszins verwijtende: ‘ja, nu vind je de hond in de pot, je bent een half uur te laat gekomen’.

Je kunt het ook constaterend gebruiken: ‘ik heb de hond in de pot gevonden’, als het eten allemaal op was, bijvoorbeeld op een feestje waar de overige feestgangers je voor waren geweest.

Het spreekwoord mag dan figuurlijk zijn; in vroegere tijden, namelijk in de middeleeuwen, kon men echt de hond in de pot aantreffen.

Tradwife trend nu ook in Nederland dankzij TikTok. Maar wat zijn tradwives?

Er is een nieuw fenomeen op TikTok opgestaan: de tradwife. Maar wat zijn tradwives nu precies en waarom heten zij zo? Trad staat voor ’traditioneel’. De moderne versie van de Stephord wives, zo zou je het licht cynisch kunnen samenvatten. Gaat het eigenlijk vooral om de looks en views op TikTok, of is er meer aan de hand?

Wat zijn tradwives?

Tradwives staat voor jonge, wat conservatieve, maar ook op het eerste gezicht bevreemdend genoeg zelfbewuste vrouwen, die de man-vrouw rol omarmen met de daarbij gepaarde Amerikaanse jaren 50 uitstraling van weleer. Want dát is een belangrijk aspect van deze movement: niet de afgetobde Nederlandse huisvrouw uit die tijd staat centraal, die ieder centje moesten omdraaien: neen, het gaat hier dan echt om de rijkere Amerikaanse huisvrouw uit de 50s, die van alle gemakken was voorzien: die look, die vibe, die patronen en rollen. Dát is op een bepaalde manier sexy en straalt een soort levensenergie uit.

Staying home mom

Ben je dan toch een staying home mom, dan maar all the way gaan, dat omhelst voor mij de tradwife movement op TikTok. Er worden recepten gedeeld, er wordt opgestaan voor traditionele waarden die tegen het feminisme indruisen. En daarbij komt een stukje prestige en status, je moet het je immers ook maar kunnen veroorloven als gezin, met de man als enige kostwinner.

Tradwife uit de 40s, in bevallige look.
Tradwife uit de 40s, in bevallige look.

Tradwife in de praktijk

Thuis bij de kinders, mooi uitgedost, doe je op ideale wijze het huishouden; over je mooie kleding draag je een flatteus keukenschort – en zo mag je jezelf graag profileren op TikTok. Tradwives stralen niet de Hollandse vrouw uit de jaren 50 uit, maar juist de Amerikaanse versie hiervan. Want in ons kleine landje hing absoluut geen glamour sfeer rond de ‘perfecte huisvrouw’. Het was nog hard aantobben voor onze huisvrouwen, zonder veelal de luxe huishoudelijke apparaten (zoals de stofzuiger etc) die in Amerika al wél gangbaar waren. Woonden gezinnen hier vaak nog in te kleine, krappe woningen en hing er een bepaalde naoorlogse soberheid – in Amerika was nu juist de zon opgekomen voor de huisvrouw, zoals terug te zien is in talloze films.

Bekende tradwives

Denk aan Cameron Diaz in de film The Box. Was het geen pláátje? En kijk gerust eens de film ‘The Stepford Wives‘ (een échte aanrader), wat een beeldige plaatjes en mooie tijdsweergave uit het Amerika van des tijds. Zonder het plot te verraden; niets is wat het lijkt in deze thriller. De film is uitgebracht in 1975 (een echte klassieker dus) – slechts 15 jaar na het einde van de jaren 50. Maar ook in The American Horror Story (Ratched, te zien op Netflix) krijg je op prachtige, kleurrijke wijze de 50s vibe en dresscode voor de vrouw gepresenteerd.

Tradwives als statussymbool

Wie had dat zien aankomen anno 2023: een bepaalde groep jonge vrouwen die terug willen naar traditionele waarden van de jaren 50. Tenminste, naar het ideaalbeeld van de huisvrouw zo op het eerste oog. Maar is dat wel echt zo? Of worden alleen de specifieke, prettige bijkomstigheden uit die periode omarmd? Een ding staat vast: om een tradwife te kunnen zijn moet je bemiddeld zijn, jullie als stel kunnen goed rondkomen van één inkomen: die van de man. Tradwives kennen dus een bepaalde status: de man verdient genoeg, zodat jij je vrouwelijke taken op je kunt nemen. In stijl wel te verstaan.

Er zijn ook serieuzere tradwives, die niet de glamour zoeken rond het tradwife bestaan, maar toegewijd zijn aan een traditionele rolverdeling, zoals te lezen is in dit AD artikel.

De ideale huisvrouw uit de jaren 50 kende traditionele waardes:

  • Deed met vreugde het huishouden, alles was spik en span op orde.
  • Was steun en toeverlaat van haar man, de pilaar die het huishouden runde.
  • Werkte niet buitenshuis, maar zorgde voor de kinderen en het huishouden.
  • Mocht graag thee drinken en keuvelen met anderen vrouwen over het huishouden, de nieuwste recepten en de kinders.
  • Hanteerden het aloude ‘rust, reinheid en regelmaat’ voor de kinderen; die er eveneens smetteloos uitzagen.
  • Was een plaatje om te zien; beeldig, bevallig, op het poezelige af soms.
  • Droeg nooit en te nimmer broeken, maar was altijd in prachtige jurken en rokken gehuld.
  • Ondenkbaar dat de tradwife tatoeages zou willen, of piercings. Oorbellen zijn wel gewenst.
  • Het eten stond klokslag 6 of 7 uur dampend op tafel.
  • Soms kreeg de man ook zijn pantoffels en krant nog aangereikt bij thuiskomst van zijn werk.
  • De man had ook zo zijn mannelijke taken, waaronder het huisvuil buiten zetten; dit is geen taak voor een vrouw, evenals klusjes uitvoeren.
  • Alles met gereedschap behoorde tot het domein van de man.
  • Als vrouw had je geen sterke politieke mening; dit behoorde ook tot het domein van de man; die had er immers verstand van.
  • Je mengde je dus niet in discussies tussen mannen onderling.
  • Als vrouw kende je je plek, en met vreugde gaf je invulling daaraan.

Waarom dronken mensen vroeger levertraan, het vieste drankje ooit?

Ouderwetse fles Levertraan, te vinden in museum Het Hoogeland. Zeer bijzonder drankje wat mijn ouders ook kregen vroeger.
Ouderwetse fles Levertraan, te vinden in museum Het Hoogeland. Zeer bijzonder drankje wat mijn ouders ook kregen vroeger.

Kinderen kregen jarenlang levertraan voorgeschoteld, zo ook mijn moeder in de jaren 30. Zo nu en dan zei ze het wel eens, hoe óntzettend vies dat smaakte! Maar het was nu eenmaal nodig, want levertraan was een bron van vitamine A, wat je nodig hebt voor je botten, haar en tanden. Kinderen die te weinig levertraan binnen kregen, konden o-benen krijgen, doordat de botten te week bleven.

Waarom vitamine A?

Vitamine A maakt je lichaam aan bij zonlicht, dus tijdens de winterse periodes kregen kinderen Levertraan. Tegenwoordig is vitamine A toegevoegd aan bepaalde voedingswaar, maar dat was toen destijds nog niet zo (teveel vitamine A is overigens slecht voor je: altijd aan de maximale dosering houden).

Zo ontstond er in Engeland Rachitis (wat de Engelse ziekte werd genoemd), door een gebrek aan vitamine A, dit was in de 19e eeuw het geval, door het vele stoken op kolen voor kachel, keuken en haard en de gepaarde luchtverontreiniging.

Levertraan smaakt zó vies, dat geloof je niet …

Waarvan is Levertraan gemaakt? Het werd gewonnen uit de lever van bijvoorbeeld Kabeljauw en Heilbot. Dat het van walvissen afkomstig zou zijn is een fabeltje.

Waar smaakte levertraan naar? Brr, het is te erg: levertraan smaakte en geurde naar rotte vis. Wie dicht in de buurt van een rotte vis komt kan zich er iets bij voorstellen; het is niet te doen. Een walgelijke gedachte en walgelijk voor de mensen die het moesten slikken. Kinderen begonnen al te trillen bij de gedachte weer een lepel te moeten nemen! Was je ziek, dan kon je nog een lepel extra krijgen!

Oude emaille reclameborden

Oude emaille reclameborden waren de billboards van vroegere tijden. Je kunt ze nog steeds kopen in lifestyle winkels, zoals bijvoorbeeld het bekende Loods5 bij Zaandam. De ouderwetse reclameborden die je hier ziet troffen we aan in het museum De Hoogelanden en laten een stukje historie zien van fabrikanten en de maatschappij van zo’n 100 tot 70 jaar geleden.

Deze ouderwetse reclameborden werden van emaille gemaakt, ontstonden rond de 20e eeuw en waren in zwang tot de jaren 50 ongeveer. Sommigen fabrikanten bestaan niet eens meer, zoals de eau de Cologne van Boldoot.

Emaille reclamebord van Eau de Cologne merk "Boldoot".
Emaille reclamebord van Eau de Cologne merk “Boldoot”.
Nog een prachtig emaille reclamebord van Eau de Cologne Boldoot. Niet alleen verkochten zij eau de Cologne, maar ook toiletzeep. Boldoot bestaat inmiddels niet meer, maar is in Amsterdam opgericht.
Nog een prachtig ouderwets emaille reclamebord van Eau de Cologne Boldoot. Niet alleen verkochten zij eau de Cologne, maar ook toiletzeep. Boldoot bestaat inmiddels niet meer, maar is in Amsterdam opgericht, in 1789.
Holland Amerika sigarenfabriek: andere tijden .. toen tabak nog heel gewoon was, zonder kennis over gezondheidsrisico's.
Holland Amerika sigarenfabriek. Andere tijden .. toen tabak nog heel gewoon was, zonder kennis over gezondheidsrisico’s.
Ouderwets emaille reclamebord van "Catz-Rotterdam" waarin bier werd aangeprezen.
Ouderwets emaille reclamebord van “Catz-Rotterdam” waarin bier werd aangeprezen.
Ouderwets emaille reclamebord van "Brasso" schoonmaakmiddel/ poets en glansmiddel voor metalen zo te zien.
Ouderwets emaille reclamebord van “Brasso” schoonmaakmiddel/ poets en glansmiddel voor metalen als koperen borden in het huishouden van vroeger zo te zien.
Oud reclamebord van J.G. Pruimtabak. In die tijd kauwden mannen pruimtabak (ook mijn vader), met de kennis van nu natuurlijk af te raden!
Oud reclamebord van J.G. Pruimtabak. In die tijd kauwden nogal wat mannen pruimtabak (ook mijn vader), met de kennis van nu natuurlijk niet aan te bevelen.
Brasso poetsmiddel Huisvrouw van vroeger.
Brasso poetsmiddel Huisvrouw van vroeger.

Vroeger op school: Oude wereldkaart en Aap Noot Mies

Hoe zag een ouderwets klaslokaal eruit in de jaren 20, 30 en 40 van de vorige eeuw? Te zien in museum De Hoogelanden.
Hoe zag een ouderwets klaslokaal eruit in de jaren 20, 30 en 40 van de vorige eeuw? Te zien in museum De Hoogelanden.
Halve wereldkaart van vroeger, inclusief 'Nieuw Holland' (Australië). Foto: S.v.d. Ent
Halve wereldkaart van vroeger, inclusief ‘Nieuw Holland’ (Australië). Ontdek het in museum Het Hoogeland! Foto: S.v.d. Ent

Zeer speciaal: op deze (gedeeltelijke) wereldkaart werd Australië nog aangeduid als ‘Nieuw Holland’. Tot 1817 heette Australië namelijk zo (net zoals New York natuurlijk ooit Nieuw Amsterdam heette).

Een voorbeeld van het al oude 'Aap Noot Mies'. Foto: S.v.d. Ent
Een voorbeeld van het al oude ‘Aap Noot Mies’. Locatie: museum Het Hoogeland. Foto: S.v.d. Ent

Zo leerde hele generaties lezen, maar vooral waar de ‘stomme e’ wel en niet werd uitgesproken, en welke klinkers lang en kort klinken. Welke gezegden en spreuken er geleerd werden lees je hier.